Mikrobiota – dlaczego pełni tak ważną rolę w budowaniu odporności dziecka?

Często słyszymy, że mikrobiota przewodu pokarmowego od pierwszych dni wpływa na wiele procesów determinujących całokształt funkcjonowania naszego organizmu. Czym zatem jest owa mikrobiota, jaką rolę pełni w organizmie i jak możemy wspomóc jej działanie?

 

Czym jest mikrobiota?

Mikrobiota jest zbiorem wszystkich drobnoustrojów znajdujących się w organizmie człowieka. Mikrobiota przewodu pokarmowego to zespół mikroorganizmów zasiedlających głównie błony śluzowe i światło jelit, stanowiący integralną część organizmu. Największa część mikrobioty zasiedla jelito grube, gdzie panują doskonałe warunki do jej rozwoju, m.in. duże powierzchnie błony śluzowej oraz dostępność składników odżywczych. Już w chwili narodzin, a nawet w łonie matki, organizm dziecka jest zasiedlany przez pierwsze szczepy bakterii. Jednak skład i mnogość gatunków bakterii występujących w jelicie zmienia się wraz z wiekiem i zależy od wielu czynników takich, jak stan zdrowia, prowadzony styl życia czy uwarunkowania genetyczne.

 

W chwili przyjścia na świat dziecko styka się z drobnoustrojami, które zaczynają kształtować jego mikrobiotę. W przewodzie pokarmowym niemowlęcia, które urodziło się siłami natury i jest karmione mlekiem matki dominują bakterie z rodzaju Bifidobacterium i to one odpowiadają w dużej mierze za rozwój właściwej odpowiedzi immunologicznej. Dysbioza, czyli nieprawidłowy skład mikrobioty polegający na zaburzeniu ilości i rodzaju bakterii zasiedlających jelita, prowadzi do zakłócenia procesów immunologicznych i stwarza ryzyko rozwoju m.in. otyłości, cukrzycy i innych chorób autoimmunologicznych oraz alergii. Dysbiozie sprzyjają czynniki tj. poród przez cesarskie cięcie czy antybiotykoterapia matki w okresie ciąży lub dziecka we wczesnym etapie życia.

Mleko matki ma wpływ na kształtowanie prawidłowej mikrobioty przewodu pokarmowego dziecka. Zawiera m.in. składniki prebiotyczne i bakterie, np. Bifidobacterium, odpowiedzialne za formowanie optymalnego składu i funkcji mikrobioty. W sytuacji, kiedy karmienie piersią nie jest możliwe lub jest niewystarczające, należy skonsultować z lekarzem wybór mleka modyfikowanego najbardziej dopasowanego do potrzeb dziecka.

 

Należy pamiętać, że także dalsza dieta dziecka ma wpływ na jego mikrobiotę i zdrowie. Gdy niemowlę osiąga umiejętności rozwojowe niezbędne do spożywania pokarmów, należy rozpocząć rozszerzanie jego diety – nie wcześniej niż w 17. i nie później niż w 26. tygodniu życia. W pierwszej kolejności wprowadzamy produkty lokalne, zazwyczaj są to warzywa, z czasem przyjdzie czas na owoce, produkty zbożowe, jaja, mięso, ryby i inne. W tym czasie zachodzą także bardzo istotne zmiany składu mikrobioty – 1000 pierwszych dni życia to okres kluczowy dla modyfikacji i rozwoju prawidłowej mikrobioty przewodu pokarmowego.

Jak zadbać o prawidłową mikrobiotę?

1. PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE DZIECKA

 

Aby zadbać o prawidłową mikrobiotę od najwcześniejszych chwil życia należy zapewnić odpowiednie żywienie dziecka. Najlepszym i niekwestionowanym wyborem w tym okresie jest mleko matki. Pokarm kobiecy zawiera m.in. bakterie z rodzaju Bifidobacterium oraz składniki prebiotyczne, które w efektywny i naturalny sposób kształtują mikrobiotę przewodu pokarmowego i aktywują prawidłową odpowiedź immunologiczną dziecka. Kiedy nadchodzi czas na rozszerzenie diety niemowlęcia, warto zadbać o jej różnorodność i stosowanie produktów żywnościowych ze sprawdzonych źródeł. W diecie tej powinny zaleźć się pokarmy naturalne, bogate w błonnik, witaminy, żelazo, nienasycone kwasy tłuszczowe. Dietę dziecka można wzbogacać fermentowanymi produktami mlecznymi oraz prebiotykami znajdującymi się w warzywach i owocach. Ważne jest, aby ograniczać do minimum spożycie cukru i unikać żywności wysoko przetworzonej.

 

2. ANTYBIOTYKOTERAPIA TYLKO, GDY JEST KONIECZNA

 

Antybiotykoterapia kobiety będącej w ciąży może zaburzać mikrobiotę dziecka i zwiększać ryzyko wystąpienia u niego alergii, w tym alergii na pokarmy. Podobnie jest z antybiotykoterapią dziecka we wczesnym okresie jego życia. Dlatego antybiotyki należy stosować wyłącznie, gdy są naprawdę niezbędne.

 

3. DOBÓR ODPOWIEDNIEGO MLEKA, GDY NIE JEST MOŻLIWE KARMIENIE PIERSIĄ

 

Bezsprzecznie mleko matki jest najlepszym pokarmem dla niemowlęcia, ale zdarza się , że mama nie może karmić piersią. W takich sytuacjach należy skonsultować z lekarzem wybór mleka modyfikowanego najbardziej dostosowanego do potrzeb dziecka, może to być np. mleko z obecnością bakterii z rodzaju Bifidobacterium, które będzie wspierać kształtowanie prawidłowej mikrobioty przewodu pokarmowego.

 

Konsultacja merytoryczna:

 

Prof. Elżbieta Jarocka-Cyrta

Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia Dzieci, Wydział Lekarski Uniwersytetu Mazursko-Warmińskiego Sekretarz Sekcji Alergii na Pokarmy Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii Hepatologii i Żywienia Dzieci

 

Dr hab. Andrea Horvath

Klinka Pediatrii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Przewodnicząca Sekcji Alergii na Pokarmy Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii Hepatologii i Żywienia Dzieci

1 Karwowska Z., Majchrzak K., Wpływ błonnika na zróżnicowanie mikroflory jelitowej (mikrobiota jelit), Bromatologia i chemia toksykologiczna, tom XLVIII, Warszawa 2015.
2 Skonieczna-Żydecka K., Łoniewski I., Marlicz W., Karakiewicz B., Mikrobiota jelitowa jako potencjalna przyczyna zaburzeń funkcjonowania emocjonalnego człowieka, Med. Dośw. Mikrobiol., 69: 163-176, 2017.
3 Gregorczyk-Maślanka K., Kurzawa R., Mikrobiota organizmu ludzkiego i jej wpływ na homeostazę immunologiczną – część I, Alergia Astma Immunologia 2016, 21 (3): 146-150.
4 Pytka B., Gołda S., Kanadys K., Kształtowanie zdrowia dziecka na przykładzie spożycia probiotyków wśród dzieci w wieku 1-6 lat, Życie i płodność – ujęcie dyscyplinarne, tom 43 nr 3, 2020.

Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na wykorzystywanie plików cookies. Dowiedz się więcej.